طرز تهیه تیزاب سلطانی و ترکیبات آن

تیزاب سلطانی

طرز تهیه تیزاب سلطانی و ترکیبات آن ، اطلی ترین موضوع این مقاله است که به آن پرداخته می شود. شیمی علمی است که پر از مواد مختلف با ویژگی های متنوع است. این ماده یک محلول شیمیایی خورنده و دودزن است که بعضی افراد این تیزاب سلطانی را با دود زرد و قرمزش می شناسند. تیزاب سلطانی با به کارگیری از یک فرمول مشخص و ادغام شدن اسید نیتریک غلیظ و هیدروکلریک اسید ایجاد می شود. شرکتهای تولید کننده برای تولید این محصول باید نسبت دقیق را پیدا کنند تا هیچ مشکل خاصی روبرو نشوند. امروز ما قصد داریم در مورد تیزاب سلطانی، کاربردهای این محصول و بهترین روش بکارگیری آن صحبت کنیم. لطفا در ادامه این مقاله همراه ما باشید. در این مقاله ما قصد داریم در مورد کاربردها، موارد مصرف، روش استفاده و اینکه تیزاب سلطانی را از کجا تهیه کنیم توضیحاتی ارائه دهیم، پس تا انتها همراه ما بمانید.

تیزاب خوراکی چیست؟

طرز تهیه تیزاب سلطانی از ترکیب ۶۵٪ نیتریک اسید غلیظ و ۳۵٪ هیدروکلریک اسید غلیظ به نسبت یک به سه به دست می آید این ماده در ابتدا بی‌رنگ است، اما پس از مدتی به رنگ قرمز نزدیک به طلایی تغییر می‌کند.  این ترکیب فرمول شیمیایی خاصی ندارد و به صورت 3HCl + HNO3 نشان داده می‌شود. کاشف تیزاب سلطانی، کیمیاگر معروف ایرانی به نام زکریا رازی است. این ترکیب یک محلول بسیار خورنده است و به پوست آسیب وارد می‌کند. در ابتدا محلول بی‌رنگ است، اما با گذشت زمان رنگ آن به زرد، نارنجی و در نهایت قرمز تغییر می‌کند.

تاریخچه تیزاب سلطانی

طبق مطالعات صورت گرفته نشان داده می شود که یک کیمیاگر مسلمان در  سال ۸۰۰ میلادی با ترکیب نمک و ویتریول (اسید سولفوریک) موفق شد این ترکیب را کشف کند. در قرون وسطی کیمیاگران تلاش کردند از aqua regia برای پیدا کردن سنگ فیلسفر استفاده کنند. در مقالات شیمی تا سال ۱۸۹۰ میلادی، فرآیند ساخت این اسید  شرح داده نشده است.

در طول جنگ جهانی دوم، جورج دو هویسی شیمیدان، مدال‌های جایزه نوبل متعلق به ماکس فون لاو و جیمز فرانک را در aqua regia حل کرد تا از دست نازی‌ها در امان باشند. او محلول تیزاب سلطانی حاوی طلا را در آزمایشگاه خود در انستیتوی نیلز بور قرار داد. پس از پایان جنگ، دو هویسی طلاها را بازیابی کرد و به آکادمی علوم سلطنتی سوئد هدیه داد تا بنیاد نوبل مجدداً مدال‌های جایزه نوبل را به لاو و فرانک اعطا کند.

تیزاب سلطانی چه فلزاتی را حل می کند؟

تیزاب سلطانی یک ترکیب اسیدی بسیار قوی و اکسید کننده است که تقریبا با تمامی فلزات واکنش نشان می دهد. این ترکیب می تواندحلال فلزاتی مثل طلا، پالادیوم، پلاتین و فلزات پایه مانند مس، آهن، روی، نیکل باشد. بعضی از فلزات مقاوم در برابر تیزاب سلطانی هستند، مانند روتینیوم، تانتالوم و اوسمیوم (که تا حدودی قابل انحلال است).

تیزاب سلطانی نقره را حل نمی‌کند، بلکه باعث ته‌نشینی نقره به صورت کلرید می‌شود. این ته‌نشینی لایه‌ای از نقره کلرید بر روی فلزات دیگر مانند طلا ایجاد می‌کند و از حل شدن آنها جلوگیری می‌کند.

 چه نکاتی هنگام کار با تیزاب سلطانی باید رعایت شوند؟

ما در این سایت به عنوان فروشنده تیزاب سلطانی، وظیفه داریم که تمام موارد ایمنی کار با این ماده را به شما یادآوری کنیم:

اثرات خورنده ممکن است بر روی پوست و چشم، دستگاه تنفسی و در صورت بلع، در دستگاه گوارش نیز تاثیر گذار باشد. در صورت عدم مدیریت صحیح استفاده از تیزاب سلطانی (Aqua Regia)، احتمال انفجار، سوختن پوست، سوزش چشم ها و یا آسیب دیدن به دستگاه تنفسی وجود دارد. به خاطر همین مشکلات در محیط کار با تیزاب سلطانی، باید موارد زیر توجه زیادی کنیم.

برای جلوگیری از آسیب دیدن پوست، می‌توانید از لباس‌های محافظ غیرقابل نفوذ مانند چکمه، دستکش، روپوش های آزمایشگاهی و پیش‌بند استفاده کنید. همچنین، به منظور حفاظت از چشم‌ها، در صورت وجود خطر پاشش مواد شیمیایی، از عینک ایمنی شیمیایی یا شیلد کامل صورت استفاده کنید. همچنین فواره شستشوی چشم و امکانات آبکشی سریع باید در محل کار در دسترس باشند.

موارد مصرف و طرز تهیه تیزاب سلطانی

همانطور که در قسمت‌های قبل اشاره شد، تیزاب سلطانی یک ماده اسیدی است که از ترکیب دو اسید بسیار قوی تشکیل شده است. این ماده می‌تواند در موقعیت‌های مختلف مورد استفاده قرار گیرد، اما استفاده‌ی اصلی آن اکنون در استخراج و تصفیه پلاتین و طلا می‌باشد. این محصول می‌تواند به راحتی پلاتین و طلا را بازیابی کند و به شرکت‌های تولید این محصولات کمک می‌کند تا محصولات با کیفیت و خالص‌تری را به مشتریان خود ارائه دهند.

به علاوه از ترکیب تیزاب سلطانی برای aching و تمیز کردن ظروف شیشه ای و لوله های NMR استفاده می ‌شود. این ترکیب اثرات کروم پارامغناطیس را از بین می برد.

• بازیابی کردن طلا با استفاده از اسید تیزاب سلطانی

حل شدن طلا توسط اسید تیزاب سلطانی در واقع به واسطه واکنش با اسید نیتریک انجام می‌شود. این اسید یک اکسید کننده قوی است و باعث حل طلا می‌شود و یون های طلا (Au3+) را تشکیل می‌دهد. اسید کلریدریک همچنین یون‌های کلرید را در اختیار قرار می‌دهد که با یون‌های طلا واکنش داده و آنیون‌های تتراکلروآئورات (III) را در محلول تولید می‌کند.

واکنش با اسید کلریدریک یک واکنش تعادلی است که منجر به تشکیل آنیون‌های کلرواورات (AuCl4-) می‌شود. این موضوع باعث حذف شدن یون‌های طلا از محلول می‌شود و باعث می شود اکسیداسیون طلا بیشتر شود. به این ترتیب، طلا در این محلول حل می‌شود و به اسید کلرواوریک تبدیل می‌شود. همچنین، حل شدن طلا در تیزاب سلطانی توسط کلر موجود در آن امکان پذیر است.

فلزات بسیاری به شکل عنصری یا یونی می‌توانند وجود داشته باشند. طلای جامد، به شکل عنصری و بدون بار است. وقتی اسیدهای کلریدریک و نیتریک در محلول تیزاب سلطانی ترکیب می‌شوند، اسید کلریدریک به یون‌های H+ و Cl- تجزیه می‌شود. یون‌های Cl- می‌توانند با Au3+ واکنش دهند و AuCl4– (تتراکلروگلد) را تشکیل دهند. Au3+ از محلول حذف می‌شود و به اسید نیتریک اجازه می‌دهد که Au0 بیشتری را در Au3+ حل کند. اسید تتراکلرواوریک جامد می‌تواند با تبخیر آب اضافی و حذف اسید نیتریک باقیمانده با حرارت دادن های پی در پی با اسید هیدروکلریک جدا شود. در این قسمت از مرحله، کاهش اسید نیتریک اتفاق رخ می دهد . اگر عنصر انتخابی ما طلا باشد، می‌تواند با دی اکسید گوگرد، هیدرازین، اسید اگزالیک و سایر مواد احیا شود.

• بازیابی کردن پالادیوم به کمک تیزاب سلطانی

طبق آزمایشات صورت گرفته این نتیجه به دست آمده است که واکنش پلاتین با تیزاب سلطانی کمی پیچیده‌تر از فلزات دیگر است اما مراحل کار مشابه بازیابی طلا و سایر فلزات می‌باشد. مراحل بازیابی پالادیوم شامل حل کردن پودر در تیزاب سلطانی، خارج کردن اسید نیتریک از محلول، ته نشین کردن و استخراج نمک پالادیوم از محلول، ایجاد نمک پالادیوم با اسفنج فلزی و حل کردن پودر در تیزاب سلطانی می‌باشد. واکنش‌های اولیه مخلوطی از اسید کلروپلاتین و کلرید نیتروسوپلاتینیک تولید می‌کند.

اسید کلروپلاتین را با اشباع کردن محلول با کلر و حرارت دادن به اسید کلروپلاتینیک اکسید می‌کنیم. سپس با اضافه کردن اوره یا اسید سولفامیک به محلول اسید نیتریک، آن را خنثی می‌کنیم. در بخش بعدی از یکی از مواد پتاسیم کلرات، سدیم کلرات و سدیم هیپوکلریت به عنوان رسوب دهنده استفاده کرده و پالادیوم را در محلول رسوب می‌کنیم. در نهایت پالادیوم را ذوب کرده و به شکل اسفنج، ساچمه و یا شمش استخراج کنید.

چگونگی دفع تیزاب سلطانی

بعد از تهیه این محلول، باید آن را تا زمانی که تازه است، استفاده کنید. محلول را در محلی خنک نگهداری کنید و برای مدت طولانی آن را ذخیره نکنید، زیرا ناپایدار می‌شود. هیچ‌وقت محلول را در ظرف بسته‌شده نگهداری نکنید، زیرا فشار تولید شده ممکن است ظرف را بشکند. برای دفع این محلول، می‌توان از یخ یا محلول‌های قلیایی مانند سدیم هیدروکسید 10 درصد و بی کربنات سدیم استفاده کرد.

خنثی سازی و شست و شو ظروف حاوی  تیزاب سلطانی

برای شستن ظروف حاوی این ماده، ابتدا با سدیم بی کربنات یا سدیم هیدروکسید محلول را خنثی کنید. سپس پی اچ محلول را به 5 برسانید و آن را یک شب در زیر هود خنک کنید تا گاز های آن خارج شود، و سپس آن را به ظروف waste منتقل کنید. انتقال فوری آن می تواند خطراتی مثل انفجار و آزاد سازی گاز کلر ایجاد کند.

تیزاب سلطانی را از کجا بخریم؟

توصیه ما به شما این است که تیزاب سلطانی را به صورت آماده خریداری نکنید. به دلیل اینکه پس از مدتی، ترکیب آماده تیزاب کارایی خود را از دست می‌دهد و در نتیجه قدرت اکسیدکنندگی و انحلال لازم را ندارد. به همین دلیل بهتر است به جای خرید تیزاب سلطانی به صورت آماده، اسید هیدروکلریک و اسید نیتریک را جداگانه تهیه کرده و در صورت نیاز، مقدار مورد نیاز را آماده کرده و استفاده کنید.

مواردی مهمی که هنگام تماس تیزاب سلطانی باید بدانید:

• تماس پوست با مواد ممکن است باعث سوختگی شود، توصیه می شود حداقل ۱۵ دقیقه پوست را با آب زیاد بشویید و به درمانگاه مراجعه کنید.
• تیزاب سلطانی برای چشم ها آسیب زننده و تحریک کننده است. اگر با چشم ها تماس پیدا کند، باید فوراً با مقدار زیادی آب به اندازه ۱۵ دقیقه بشویید و بلافاصله به دنبال مراقبت پزشکی باشید.
• ممکن است دستگاه تنفسی شما در صورت استنشاق این ماده تحریک شود. در صورت بروز این مشکل حتما با اورژانس تماس بگیرید.

سوالات متداول تیزاب سلطانی

• چگونگی دفع تیزاب سلطانی؟

برای دفع این محلول، می‌توان از یخ یا محلول‌های قلیایی مانند سدیم هیدروکسید 10 درصد و بی کربنات سدیم استفاده کرد.

• تیزاب سلطانی چه فلزاتی را حل می کند؟

تیزاب سلطانی یک ترکیب اسیدی بسیار قوی و اکسید کننده است به همین دلیل می تواند حلال فلزاتی مثل طلا، پالادیوم، پلاتین و فلزات پایه مانند مس، آهن، روی، نیکل باشد.

• نکات ایمنی استفاده از این محصول چیست؟

برای جلوگیری از آسیب دیدن پوست، می‌توانید از لباس‌های محافظ غیرقابل نفوذ مانند چکمه، دستکش، روپوش های آزمایشگاهی و پیش‌بند استفاده کنید. همچنین، به منظور حفاظت از چشم‌ها، در صورت وجود خطر پاشش مواد شیمیایی، از عینک ایمنی شیمیایی یا شیلد کامل صورت استفاده کنید.